Κωδικός:Κ/14η ΕΒΑ/83/84
Θέση:Μουσείο Μονής Λειμώνος
Κατηγορία:Έργο Ζωγραφικό
Είδος:Εικόνα
Υποδιαίρεση:Εικόνα Φορητή
Χρονολόγηση:1593
Κατάσταση Διατήρησης:Ακέραιο
Υλικό:Ξύλο Αδιάγνωστο
Περιγραφή:Φορητή εικόνα. Παναγία Οδηγήτρια ΘΕΣΗ: Μουσείο Μ. Λειμώνος ΠΡΟΕΛΕΥΣΗ: Μετόχι άγ. Αναργύρων ΥΛΗ - ΤΕΧΝΙΚΗ: Στοκαρισμένο ύφασμα σε ξύλο - Τέμπερα ΔΙΑΣΤΑΣΕΙΣ: 121x78x4,5 εκ. ΔΙΑΤΗΡΗΣΗ: Μέτρια. Φέρει ρωγμές στις ενώσεις των σανίδων, απολεπίσεις και φουσκώματα σ' όλη την έκτασή της ΧΡΟΝΟΛΟΓΗΣΗ: 1593 Η Θεοτόκος παριστάνεται σε προτομή, στραμμένη ελαφρά προς δεξιά, ατενίζοντας με απλανές βλέμμα το θεατή. Με το αριστερό χέρι κρατά το μικρό Χριστό, ενώ συγχρόνως υψώνει το δεξί μπροστά στο στήθος της σε στάση δέησης. Ο Ιησούς εικονίζεται αυστηρά μετωπικός. Το βρεφικό πρόσωπο με το υπερυψωμένο μέτωπο θυμίζει πολλές αρχαιότερες εικόνες μεταξύ των οποίων, την Παναγία στο ναό της Sta Maria Elisabetta (του 1500), στο Lido της Βενετίας. Ευλογεί με το δεξί χέρι εκτείνοντάς το οριζόντια δεξιά, ενώ με το αριστερό κρατά το κλειστό ειλητάριο. Τα πόδια του είναι απλωμένα λοξά προς τα αριστερά. Στις κάτω γωνίες της εικόνας εικονίζονται σε μικρότερη κλίμακα και μέσα σε μετάλλια, γυρισμένοι προς τη Θεοτόκο, με τα κεφάλια σκυφτά και τα χέρια καλυμμένα, οι αρχάγγελοι Μιχαήλ και Γαβριήλ. Το ωοειδές πρόσωπο της Θεοτόκου είναι καλοσχεδιασμένο με σταθερά περιγράμματα, με μικρά αμυγδαλωτά μάτια, σπαθωτά φρύδια σχεδόν ενωμένα, μακριά και κάπως γαμψή μύτη, σαρκώδη χείλη, μακριά, σχεδόν αδιάρθρωτα δάχτυλα. Λεπτότερα είναι τα χαρακτηριστικά του Χριστού. Ωστόσο έχουν όλα τα στοιχεία που χαρακτηρίζουν την τέχνη της Κρήτης. Η Παναγία φορεί φακιόλι βαθυπράσινο, κλειστό σκούρο βυσσινί μαφόριο, που έχει παρυφές πορτοκαλόχρωμες, χρυσοκοντυλιές, χιτώνα χειριδωτό με χρυσές απολήξεις γύρω από τη βάση του λαιμού και στα επιμάνικα. Οι πτυχώσεις του μαφορίου δηλώνονται με λεπτές μαύρες γραμμές. χρυσά κοσμήματα - αστέρια είναι ζωγραφισμένα πάνω από το μέτωπο και το δεξί ώμο. Ο Ιησούς φορεί βαθύ ερυθρό χιτώνα και πορτοκαλί ιμάτιο κατακερματισμένα από τις χρυσοκοντυλιές. Τα ιμάτια των αγγέλων είναι ερυθρά και οι χιτώνες βαθυκύανοι. Ο κάμπος είναι χρυσός και φέρει ρωγμές που στοκαρίστηκαν άτεχνα σε νεώτερη εποχή αλλά πάλι ξανάνοιξαν. Τα φωτοστέφανα έχουν έκτυπη διακόσμηση από ελισσόμενο λεπτό βλαστό που περιβάλλει σχηματοποιημένα φύλλα αμπέλου, ενώ στο φωτοστέφανο του Χριστού είναι έκτυπες οι λέξεις Ο ΩΝ. Αριστερά και δεξιά από την κεφαλή της Παναγίας τα συμπιλήματα ΜΡ ΘΥ, πιο κάτω Η ΟΔΗΓΗ/ΤΡΙΑ και πάνω από το κεφάλι του Χριστού το IC XC. Στο κάτω μέρος της εικόνας σώζεται επιγραφή με ωραίο επίγραμμα σε ιαμβικό δωδεκασύλλαβο στίχο με δύο διαλογικά τετράστιχα, καρπό λογίου της εποχής καθώς και η χρονολογία ,ΖΡΑ' (=1953) στο τέλος του δεύτερου στίχου. Το επίγραμμα όπως το αναγνώσαμε έχει ως εξής: [+Υ]Π ΠΛΕΝΗC ΜΟΥ ΑΜΗΤΡΟΝ ΜΙΟΝ ΜΟΙ ΒΡΕΦΟC ΤΟΝ ΠΑΝΤΑΝΑΚΤΑ Χ(ΡΙCΟ)Ν ΕΓΡΑΦΩC ΦΕΡΩ ΚΑΙ ΚΟCΜΟΥ ΕΚ-ΕΡΩΝ-Α ΜΑ-ΝΟΝ- - 5 + ΕΝ ΕΙΚΟΝΙ ΒΛΕΠΩΝ CE Μ[ΗΤ]ΕΡ Κ(ΥΡΙ)ΟΥ ΦΟΒΩ ΠΡΟCΕΙΜΙ ΠΡΟCΚΗΝΗCE KAI ΠΟΘΩ ΩC ΤΗΣ ΣΚΙΑC - - [Ε]ΤΟΥC ,ΖΠΑ' (7101=1593). Όλα τα χαρακτηριστικά, κυρίως της Παναγίας, θα μας οδηγούσαν, ακόμη κι αν έλλειπε η χρονολογία στο τέλος του 16ου αιώνα, σε έργα που σχετίζονται με το εργαστήρι και τον κύκλο του Μιχαήλ Δαμασκηνού, όπως αυτός ζωγραφίζει στα τελευταία χρόνια του βίου του.